زیبایی‌های تعابیر قرآنی در آیات «ارث»

نوع مقاله : علمی، پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه حقوق جامعة المصطفی العالمیة نمایندگی خراسان، مشهد، ایران

2 گروه حقوق. رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی جامعة المصطفی العالمیة نمایندگی خراسان، مشهد، ایران

چکیده

زیبایی‌شناسی قرآن کریم در ساختاری مشخص که میان مفاهیم مختلف به شکل سازمان‌یافته‌ای ارتباط برقرار است، قابل درک می‌باشد. براین اساس تمامی مفاهیم و تعابیر قرآنی از یک نظام معنایی منظمی برخوردار می‌باشند که باید برای درک بیشتر آن‌ها علاوه بر معنای واژه‌ها در فرهنگ لغت، آن را در دیگر حوزه‌های شناختی مورد بررسی قرار داد. از جمله کلماتی که نیاز به این زیباشناسی دارد واژه «ارث» می‌باشد که 35 بار در قالب 20 مشتق و در 20 سوره و 33 آیه به کار رفته است. تمرکز این تحقیق روی آیات 7 الی 14 و آیه 176 سوره نساء می‌باشد، زیرا از این آیات احکام ارث آغاز می‌شود. در این پژوهش نویسنده درنظر دارد تا با اصطلاح‌شناسی، سبک مهندسی کلمات ومیزان سهم‌الارث هریک از وراث زیبایی‌های تعابیر را در این آیات مشخص کند. باید گفت تعابیر موجود در آیات مذکور با نشانه‌های زیبایی در قرآن کریم از جمله چینش کلمات، اصل هدف‌مندی و اثرگذاری معنوی مطابقت دارد و از آنجا که ارث، حق‌الناس است خداوند حکیم تقسیم آن را خود به عهده گرفته است و نه تنها حق هر حق‌داری را به صراحت بیان کرده است، بلکه فراتر از آن رفته و خویشاوندان فقیر حاضر در مجلس را نیز مورد عنایت قرار داده است که این دقت نظر خود جلوه‌ای دیگر از زیبایی را به نمایش می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم

    • ابن قدامه، عبدالله بن احمد و دیگران(۱۴۱۷–۱۹۹۷)، المغنی، ریاض: دار عالم الکتب.
    • ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا(1404ق)، معجم مقائیس اللغه، 6 جلد، چاپ اول.
    • الهی‌زاده، محمد حسین(1398)، درسنامه تدبر در قرآن(جزء 3 تا 6 سوره ال عمران، نساء، مائده)، مشهد: موسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.
    • ایازی، محمد علی(1380)، چهره پیوسته قرآن. قم: هستی‌نما.
    • ایازی، محمد علی(1385)، «اصول و مبانی زیبایی‌شناسی»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره اول.
    • جوادی آملی، عبدالله(1375)، زن در آینه جمال و جلال. قم: مرکز نشر اسراء.
    • حسینی، سید کبیر(1396)، «آیات ارث از منظر شیعه و حنفیه»، فصلنامه تخصصی اندیشه‌های قرآنی. شماره هشتم.
    • خرسانی، حسن و علم‌الهدی، علی بن حسین(۱۳۹۱–۱۹۷۱)، الإنتصار للسید المرتضی، نجف اشرف: المطبعة الحیدریة.
    • خرقانی، حسن(1385)، «مفاهیم زیباشناختی در قرآن»، مطالعات اسلامی. شماره 80.
    • خمینی، سید روح الله(1385)، ترجمه تحریر الوسیله، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • زحمتکش، منوچهر و موسوی، سیدصادق(1399)، «بررسی تطبیقی طبقات ارث در فقه شیعه، اهل سنت و حقوق فرانسه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی9»، نشریه پژوهشنامه متین، شماره 86.
    • سبحانی تبریزی، جعفر(1387)، «ارث به سبب قرابت یا تعصیب»، نشریه فقه اهل بیت، شماره 54.
    • طاهری، سمیه و همکاران(1396)، معناشناسی ارث مبتنی بر تحلیل‌های ریشه‌شناختی، نشریه پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن.
    • طباطبایی، سید محمد حسین(1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی.
    • طبرسی، فضل بن حسن(۱۴۱۷–۱۹۹۷)، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: رابطة الثقافة و العلاقات الاسلامیة. مدیریة الترجمة و النشر.
    • عاملی، زین الدین بن علی(1412ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(المحشی_ سلطان العلما)، جلد اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
    • عاملی، یاسین عیسی(1413ق)، الاصطلاحات الفقهیه فی الرسائل العلمیه، بیروت: دارالبلاغه للطباعه والنشر و التوزیع.
    • محمود شحاته، عبدالله(1374)، اهداف کل سوره و مقاصدها فی القرآن الکریم، سید محمد باقر حجتی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    • مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۸۵)، شان نزول آیات قرآن، قم: مدرسة الإمام علی بن ابی‌طالب.
    • میرحسینی، سیداحمد(1383)، «مبنای تفاوت سهم الارث زن ومرد در نظام حقوقی اسلام»، نشریه حقوق خصوصی، شماره 6.