از صدر اسلام تاکنون پی بردن به آموزههای قرآن کانون توجه مفسران و اندیشمندان علوم قرآنی بوده و هست. یکی از مفسران معاصر علامه طباطبایی است که مقبولیت علمی خاصی در جامعه تفسیری و حتی عامه مردم دارند و از آثار سرآمد ایشان مجموعه چند جلدی «المیزان فی تفسیر القرآن» است که توجه عمیق به مطالب آن برای رسیدن به مراد واقعی آیات و پی بردن به معارف و آموزههای قرآن راهگشاست؛ از طرفی برخی آیات، بیانی کلیدی و رمز آلود دارند که یک دسته از این آیات «تمثیلات» هستند. هدف این نوشته تحلیل دیدگاههای علامه طباطبایی در مورد تمثیل در تفسیر المیزان است. اهمیت موضوع این مقاله ازاین‌رو است که با تحلیل دیدگاههای ایشان در این مورد، میتوان به بخشی از نکات کلیدی و نهفته در تمثیلات قرآن پی برد. دادههای پژوهش در اکثر موارد علاوه بر تفسیر المیزان، کتب تفسیری، بلاغی و لغوی بوده و بر اساس روش توصیفی، تحلیلی یافتههای پژوهش به این اشاره دارند که علامه طباطبایی آیاتی را که در آنها واژه «مَثَل» و مشتقات آن است، تمثیل دانسته و ضمن اشاره به وجوه مشابهتها، برداشتی عقلانی از آیات و روایات تفسیری دارد؛ البته برخی عبارات قرآنی که ایشان قائل به تمثیل است به دلیل آشکار نبودن «تشبیه» و «وجوه مشابهتها» محل تأمل است.
تفتازانی، مسعود بن عمر(بی‌تا)، کتاب المطول و بهامشه حاشیة السید میر شریف، 1 جلد، چاپ چهارم، قم: مکتبة الداوری.
حسینى همدانى، محمد(1404)، انوار درخشان در تفسیر قرآن، 18 جلد، چاپ اول، تهران: لطفى.
حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى(بی‌تا)، تفسیر روح البیان، 10 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.
دسوقى، محمد(بی‌تا)، حاشیة الدسوقی على مختصر المعانی، 4 جلد، چاپ اول، بیروت: المکتبة العصریة.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412)، مفردات ألفاظ القرآن، 1 جلد، چاپ اول، بیروت: دار القلم.
رضا، محمد رشید(1414)، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، 12 جلد، چاپ اول، بیروت: دار المعرفة.
سلطان على شاه، سلطان محمد بن حیدر(1408)، بیان السعادة فی مقامات العبادة، 4 جلد، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم(1361)، تفسیر القرآن الکریم(صدرا)، 7 جلد، چاپ دوم، قم: بیدار.
صفى الدین حلى، عبد العزیز بن سرایا(بی‌تا)، شرح الکافیة البدیعیة، 1 جلد، چاپ اول، جمهوریة العراق. دیوان الوقف السنى، بغداد: مرکز البحوث و الدراسات الإسلامیة.
طباطبایی، محمد حسین(1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، 20 جلد، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن(1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 10 جلد، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو.
فراهیدى، خلیل بن احمد(1409)، کتاب العین، 9 جلد، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
کاشانى، فتح الله بن شکر الله(بی‌تا)، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، 10 جلد، چاپ اول، تهران: کتاب فروشى اسلامیه.
کاشفى، حسین بن على(بی‌تا)، تفسیر حسینى(مواهب علّیه)، 1 جلد، چاپ اول، سروان: کتابفروشى نور.
نظام الاعرج، حسن بن محمد(1416)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، 6 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
)